Progresja, degresja, regresja

Największym problemem współczesnej edukacji szkolnej jest problem wychowania. Bez odpowiedniego wspierania zdolności emocjonalnych uczniów, samo kształcenie jest skazane na niepowodzenie. Będzie one powierzchowne i ulotne. Aby nauczyć się danego zagadnienia czy umiejętności należy być do tego zmotywowanym, zainteresować się danym przedmiotem. Zdobywanie wiedzy intelektualnej, czy umiejętności powinno się wiązać z pozytywnymi emocjami. Dzięki temu nawet porażki będą dla jednostki budujące. Na sukces wychowawczy składa się w ogromnej mierze odpowiednie środowisko - przede wszystkim pozostali uczniowie, którzy posiadają ambicje do własnego i wzajemnego rozwoju. Uczniowie, którzy znajdują się w nieprzychylnym środowisku oraz otrzymują zbyt mało zainteresowania ze strony nauczyciela mogą przestać się rozwijać, bądź nawet uwstecznić się w swoim rozwoju.

W pedagogice istnieje podstawowe zagadnienie określanie kierunkiem rozwoju wychowania i kształcenia. Można wyróżnić trzy takie kierunki:

1) Progresja wychowawcza - postęp w rozwoju człowieka. Jest to główny kierunek zainteresowania pedagogiki, jednak jest to sytuacja idealna. Wymaga wyeliminowania inhibitorów, zaangażowania ze strony nauczyciela oraz idealnego formowania człowieka na wcześniejszych etapach wychowania i kształcenia.

2) Degresja wychowawcza - utrzymywanie się rozwoju na dotychczas osiągniętym poziomie. Nie pojawia się postęp, ale nie następuje też regresja wychowawcza. Jest to główny kierunek zainteresowania pedagogiki specjalnej.

3) Regresja wychowawcza - uwstecznienie się w rozwoju. Regresja może występować w całości, bądź tylko w niektórych dziedzinach. Jest to najmniej oczekiwany kierunek. Jest to główny kierunek zainteresowania pedagogiki patologii.

Człowiek uczy się przez całe życie. Najbardziej intensywnym okresem nauki są początkowe lata życia, kiedy dziecko zdobywa podstawową wiedzę o świecie, uczy się chodzić, jeździć na rowerze, następuje wstępna socjalizacja, budują się wartości. Następnie w wieku 6/7 lat następuje okres szkolny w życiu dziecka, który trwa aż do 18/19 roku życia. Kolejnym okresem jest czas studiów, doszkalania zawodowego, czy pracy zawodowej. Ostatecznie po wszystkim następuje okres starości, który dla każdej jednostki wygląda inaczej.

Podczas moich praktyk pedagogicznych pod swoją opieką miałem uczniów w wieku 16 - 19 lat. Jest to najważniejszy etap w życiu zaraz po okresie dzieciństwa. Mając 16 lat uczniowie wybierają szkoły, klasy i przedmioty rozszerzone od których zależeć będzie ich przyszłość. Praktyki, które odbywałem od września 2016 roku, a zakończyłem w czerwcu 2017 pozwoliły mi zaobserwować wszystkie z trzech kierunków rozwoju.

Na kierunek rozwoju wpływają wszystkie czynniki, które omawiałem w poprzednich artykułach. W szkole bardzo duży wpływ odgrywa czynnik społeczny. Istnieją klasy, gdzie młodzież jest zmotywowana do nauki. Panuje tam zdrowa konkurencja. Zależy im na ocenach, na daniu z siebie wszystkiego. W takim środowisku uczniowie wytwarzają atmosferę stymulującą kształcenie. Jednak istnieją klasy, gdzie zdecydowana większość nie jest zmotywowana do nauki. Zamiast niej na pierwszym miejscu znajdują się kwestie towarzyskie. Jest to najbardziej naturalne. Młodzież szuka akceptacji i zdobywa tym samym kompetencje społeczne. Jednak takiego stanu rzeczy, gdzie tylko jeden czynnik jest rozwijany nie można nazwać progresją rozwojową. Takie klasy ilustrują degresję rozwojową.

Degresja rozwojowa jest największym problemem współczesnej edukacji. W przypadku uczniów wybitnie zdolnych oraz uczniów określanych mianem młodzieży patologicznej, istnieją metody stymulowania rozwoju. Nie są one idealne, ale istnieją i prace nad nimi dzień w dzień postępują. W sytuacji przeciętnego ucznia - największej grupy w społeczności klasy - brakuje metod postępowania.

Degresja polega na utrzymywaniu się stanu rozwoju bez większych pozytywnych zmian rozwojowych, ani na cofaniu się w rozwoju. Objawia się ona w prywatnych kontaktach, ale też w nauce. Współczesna młodzież żyje w świecie nowych technologii, która zmienia sposoby spędzania czasu oraz komunikację. Pisałem już o tym wcześniej. Stan degresji wielu uczniom wystarcza w życiu. Mają oni znajomych, hobby i potrafią sobie radzić w różnych często nowych sytuacjach (za sprawą wydaje się wrodzonej umiejętności korzystania z mediów informacyjnych). Jednak po skończeniu szkoły większość takich osób przestaje sobie radzić w życiu na bardzo różnych poziomach. Z reguły problem ze znalezieniem pracy, o którym często mówi się w dyskursie publicznym jest najmniejszą nie dogodnością. Problemy pojawiają się na tle czynnika poznawczego, ale przede wszystkim afektywnego. Po okresie młodzieńczej werwy następuje obniżenie pozytywnego nastroju, który może przerodzić się w stagnację życiową, czy nawet depresję. Nie musi tak się stać, jednak prawdopodobieństwo takich konsekwencji degresji jest duże. Dlatego bardzo ważna jest uważna obserwacja dokonywana przez rodziców i nauczycieli już od samego początku, która na celu ma wskazać kierunek rozwoju.

Progresja rozwojowa nie musi być stanem, który trwa przez cały okres życia. Wymaga ona wysiłku, który nie zawsze da się utrzymać. Dlatego okresowa degresja jest jak najbardziej naturalna o ile nie zamieni się w regresje.

W szkole bardzo trudno jest pojedynczemu nauczycielowi zmienić kierunek rozwoju swoich uczniów. Pisałem wcześniej o możliwości zorganizowania współpracy pomiędzy poszczególnymi nauczycielami danej grupy przedmiotów. Mogłoby to rzeczywiście pomóc. Jednak współcześnie nie zostały jeszcze opracowane odpowiednie koncepcje i wynikający z nich metody, co więcej problem nie jest konkretnie nazwany. Społeczeństwo widzi do czego prowadzi współczesna edukacja. Wiele krytycznych komentarzy można znaleźć na formach internetowych. Dotyczą one całego systemu kształcenia. Jednak system jest trudny do zmiany. W mojej opinii zmianę aktualnego stanu należy zacząć od podstawowych grup, które posiadają możliwość wprowadzenia zmian: rodziców i pedagogów.

Rodzic jest osobą, która powinna najlepiej znać swoje dziecko. W okresie dojrzewania nie koniecznie jest to prawdą, ale na samym początku życia dziecka to właśnie rodzic ma na nie największy wpływ. Rodzic jest wtedy autorytetem i dzięki temu ma ogromny wpływ na kierunek rozwoju swojego podopiecznego. To właśnie od rodzica zależą wszystkie kolejne okresy życia dziecka. W późniejszej edukacji nauczyciel ma na to bardzo znikomy wpływ. Terminologia, którą posługuje się w każdym artykule jest ze sobą powiązana. W tym miejscu będę musiał się powtórzyć. Podstawą prawidłowego rozwoju jest spędzanie ze swoim dzieckiem dużej ilości czasu na samym początku jego życia. Kolejną kwestią są wspólnie aktywności rodzica i jego dziecka. Świetnym pomysłem jest zapisanie go na zajęcia pozaszkolne, które zajmą mu czas na produktywne czynności. Bardzo ważne jest obserwowanie swojego dziecka, szczególnie w dobie nowych mediów. Kiedy dziecko korzysta z komputera należy uważnie obserwować czym się w nim zajmuje. Obecnie panuje powszechne uzależnienie od mediów elektronicznych. Jest to bardzo niebezpieczne, a największym jego objawem łatwym do obserwacji jest konieczność obcowania z komputerem, czy telefonem komórkowym bez wyraźnej potrzeby.

Należy podkreślić, że wszelkie zakazy, czy wydzielanie godzin kiedy dziecko może korzystać z komputera - w mojej opinii - są nie dobre. Rodzic nigdy nie wie, pomimo że zna swoje dziecko, czego aktualnie potrzebuje w ramach pracy przy komputerze. Możliwe, że chce znaleźć materiały do szkoły, popisać z przyjaciółmi, a może obejrzeć film. Rodzic nie powinien w to ingerować. Natomiast powinien podejść do tej kwestii inaczej. Komputer może służyć jako "zabijacz zasu" podobnie jak medium, jakim jest telewizor, lecz w przypadku komputera istnieje wiele możliwości, które potrafią rozwijać jednostkę. W mojej opinii jedną z podstaw w walce z uzależnieniem od nowych mediów (uzależnieniem rozumianym jako potrzeba kontaktu z medium, ale nie koniecznie z treścią, którą przekazuje) jest wskazanie dziecku pozytywnych możliwości jakie medium daje. Zamiast kupienia dziecku na urodziny gry komputerowej można kupić program do tworzenia muzyki, grafiki, filmów, animacji i wiele innych. W przypadku kiedy dziecko ogląda dużo filmów w Internecie można zachęcić go do pisania recenzji w portalach do tego przeznaczonych. Takie działanie rodzica zaskutkuje samodzielnym formowaniu zdolności życiowych dziecka, a co za tym idzie korzystaniem z komputera w kreatywny sposób.